2.3.3.3.1.6 Stim.reactiekoppeling
De cruciale schakel in het emotieproces is die tussen het appel en de vorm van actiebereidheidsverandering. Het is de spil van het emotieproces.
Hoe werkt dat?
- Veranderingen in actiebereidheid worden niet uitgelokt door ‘stimuli’ maar door ‘constellaties’: stimuli-als-signalen voor bepaalde beloften van belangenbevrediging, of voor de bedreiging daarvan.
- De emotionele impact van stimuli is over het algemeen geleerd; die van constellaties niet. De koppelingen tussen bepaalde constellaties en bepaalde vormen van actiebereidheid moeten worden beschouwd als vastgelegd in de structuur van het organisme. Onbeheersbare bedreiging is van nature verbonden met vrees - met de tendentie bescherming te zoeken, te vluchten, te vermijden, of onbeweeglijk te blijven. Definitief en onveranderbaar verlies is van nature verbonden met depressie of verdriet: met het verdwijnen van belangstelling, met hulpeloosheid en wat dies meer zij. Op dezelfde wijze zijn er aangeboren koppelingen tussen gegeven gebeurteniskenmerken en inhibitie en tussen gegeven gebeurteniskenmerken en fysiologische reacties: beheersbaarheid en sympathische arousal, onbeheersbaarheid en daling van de hartslag, enzovoort.
- Deze koppelingen moeten dus worden opgevat als in de structuur van het organisme vastgelegd. Dat kan betekenen, en betekent in vele gevallen, dat de koppelingen voorgeprogrammeerde, aangeboren stimulus-reactieconnecties zijn; of beter gezegd, connecties tussen constellaties en reactieprogramma's. Het lijdt nauwelijks twijfel dat beheersbare frustratie (of een vergelijkbare constellatie) een aangeboren aanleiding is voor woede of reactantie; dat de belofte en het echt bereiken van een doel aangeboren aanleidingen zijn voor vreugde en van activatietoename; en dat interrupties, onverwachte gebeurtenissen, aangeboren aanleidingen zijn voor aandachtsarousal en gedragsonderbreking. Deze en dergelijke aangeboren koppelingen moet men veronderstellen. Tegelijkertijd dient te worden benadrukt dat wat door aangeboren aanleidingen wordt opgeroepen geen responsen zijn maar programma's. En het is eigen aan programma's dat ze een soort besef van hun doel hebben, dat wil zeggen, een gevoeligheid voor regulatieve feedback.
Voorgeprogrammeerde koppelingen met voorgeprogrammeerde programma's zijn niet de enige middelen waarmee de structuur van het organisme bepaalt welke reactie bij gegeven omstandigheden wordt gegeven. We hebben het ‘intuïtieve’ soort koppeling besproken: het soort waarbij wordt ervaren of ontdekt welke actietendens de correcte is, door de ‘veldkrachten’ te volgen - de lijnen van manifeste vermindering van straf of manifeste toename van beloning. Het lijkt erop dat dit soort koppeling de eerder genoemde algemene reactievormen - naderen, terugtrekken, zintuiglijk blootstellen en afsluiten - verbindt met de uitlokkende omstandigheden die er de aanleiding toe vormen.
Meer weten? Zie Psych.theorie