2.2.3.2.9 Bewustzijn

Bewustzijn heeft te maken met alert zijn, je bewust zijn van belangrijke prikkels in je omgeving. Bewustzijn wil zeggen dat je ergens weet van hebt, dat je je kunt realiseren dat iets aanwezig is. Dankzij ons bewustzijn kunnen we ervaren dat er zich allerlei dingen binnen en buiten ons lichaam afspelen.
 
Voorbeeld van een kleine verstoring van het bewustzijn:
We kennen allemaal wel de kleine verstoringen die zich in ons bewustzijn kunnen voordoen. Wanneer je weinig geslapen hebt merk je dat je hersenen overdag af en toe even in de `slaapstand' gaan staan. Je bent even afwezig, je moet nog even een keer navragen wat je vriend of je begeleider net tegen je zei want dat heb je even gemist.
Zo blijken veel automobilisten af en toe een verlaagd bewustzijn te hebben tijdens het rijden en soms zelfs even te slapen op saaie stukken snelweg. Momenteel wordt onderzocht of hierdoor het grote aantal ongelukken op bepaalde delen van de snelwegen verklaard kan worden.
 
Psycho-actieve stoffen zijn middelen die de werking van de geest beïnvloeden. Hier vallen zowel bepaalde medicijnen als drugs onder.
Binnen de groep van de veelgebruikte (en misbruikte) psycho-actieve stoffen kun je de zogenaamde 'uppers' en 'downers' onderscheiden.
'Uppers' zijn stoffen die de mate van bewustzijn verhogen; men voelt zich door het innemen van dergelijke stoffen fitter, alerter, terwijl gevoelens van vermoeidheid en verveling juist minder ervaren worden. Voorbeelden van dergelijke uppers zijn amphetamines, cocaïne, nicotine en caffeïne. Als reactie op de stimulerende werking van stoffen als amphetamine en cocaïne treedt een tegengesteld effect op wanneer het middel uitgewerkt is. Men voelt zich dan juist down, prikkelbaar en vermoeid. De verleiding is dan groot om maar weer wat van de stimulerende stof te nemen. Langdurig gebruik van dergelijke stimulerende stoffen kan echter leiden tot grote lichamelijke en geestelijke schade. Gebruikers kunnen symptomen van acute schizofrenie krijgen waarbij achtervolgingswanen en visuele, auditieve en tactiele hallucinaties op kunnen treden.
Sommige gebruikers van psycho-actieve stoffen zoeken het meer in de 'downers'. Dit zijn stoffen die het bewustzijn juist verlagen door de activiteit van het centrale zenuwstelsel wat te onderdrukken. Voorbeelden zijn alcohol, kalmerende middelen, slaapmiddelen maar ook stoffen als lijm en verfverdunner. Lijm, verfverdunner en aanverwante stoffen worden meestal verwarmd en vervolgens geïnhaleerd via mond of neus, waarna het psycho-actieve effect optreedt. Gebruik van downers kan leiden tot verslaving, vergiftigingsverschijnselen en een tijdelijk of blijvend verstoorde werking van de hersenen.
Aangezien zowel het gebruik van uppers als downers het natuurlijk evenwicht van het zenuwstelsel verstoren proberen sommige gebruikers via een ingewikkelde combinatie van gebruik van deze middelen nog een soort ritme of evenwicht voor zichzelf te creeëren. Het bewustzijnsniveau wordt dan voortdurend door inname van diverse psycho-actieve stoffen gereguleerd.
Een kijkje binnen de verslavingszorg is wellicht een goede prikkel om het gebruik van psycho-actieve stoffen voor jezelf in de hand te houden.