2.2.2.8.2.5 Driftwezen

1. De mens is een driftwezen
 
Hiermee wordt niet bedoeld dat een mens heel driftig is maar wel dat een mens met onbewuste driften (drijfveren) geboren wordt die naar bevrediging streven. Volgens Freud hebben we twee aangeboren driften: de levens- of seksualiteitsdrift en de doods- of agressiedrift. We hebben dus allemaal een onbewuste, aangeboren drang tot seksualiteit en tot agressie.
 
2. De mens is een conflictwezen
 
Hiermee bedoelt Freud dat onze persoonlijkheid is opgebouwd uit delen die met elkaar in strijd zijn en dat ons uiteindelijke gedrag altijd de uitkomst van een conflict is. We hebben al uitgelegd dat deze strijd vooral tussen het superego en het id gevoerd wordt, waarbij het ego als een soort scheidsrechter probeert de zaak in goede banen te leiden. Freud legde dit als volgt uit: het id is te vergelijken met een paard, een krachtig volbloed paard met veel temperament, en het ego moet als ruiter proberen dit paard te beteugelen en het de goede kant op te leiden, zodat de energie en de kracht van het paard op een goede manier gekanaliseerd worden. Wat hierbij de `goede manier' is wordt het ego door het superego ingefluisterd.
 
3. De mens is niet vrij om zijn eigen gedrag te bepalen
 
Deze opvatting is Freud niet door iedereen in dank afgenomen. Veel mensen vinden het prettig om te denken dat zij `baas in eigen huis' zijn en vanuit hun vrije wil zelf kunnen bepalen wat ze wel en niet (willen) doen. Volgens Freud is dit dus niet het geval. Ons gedrag wordt voor een deel door onbewuste krachten gestuurd. Het id geeft immers, zonder dat wij dit weten, zijn wensen en verlangens door aan het ego en bepaalt hierdoor voor een deel de koers die wij varen in ons leven.
 
Bovendien ligt onze persoonlijkheid vanaf ongeveer ons zesde jaar al vast. Hiermee is ook onze manier van reageren voor de rest van ons leven bepaald. Toeval bestaat niet, je doet nooit zomaar iets, je weet alleen niet altijd waarom je iets doet. Dus ook al onze zogenaamde vergissingen, fouten, ongelukjes zijn geen toeval, maar worden door iets in onze psychische gesteldheid bepaald, alleen hebben we hierop geen invloed. We zijn dus geen `baas in eigen huis', aldus Freud.
 
4. De mens is van nature slecht
 
Bij ieder mens is sprake van een aangeboren agressiedrift. De mens is dus van nature een agressief wezen. Deze agressie stapelt zich in de mens op en moet af en toe worden ontladen. Volgens de psychoanalyse is het dus ook een illusie om te denken dat `vrede op aarde' en het samenleven van mensen in volmaakte harmonie mogelijk is, omdat de agressiedrift in de mens vroeg of laat toch weer de kop opsteekt. Helaas zijn er nogal wat experimenten in de psychologie en voorbeelden uit het dagelijks leven waaruit inderdaad blijkt dat de agressieve impulsen in de mens schrikbarend gemakkelijk aan te boren zijn.
 
5. Er is een vloeiende overgang tussen psychisch `zieke' en psychisch `gezonde' mensen
 
Volgens Freud is er geen principieel verschil tussen psychisch `normale' en psychisch `gestoorde' mensen, omdat zich bij beiden dezelfde soort psychologische processen afspeelt. Het ontstaan van zowel `normaal' als `abnormaal' gedrag is vanuit dezelfde principes te verklaren. Bovendien heeft ieder mens zowel gestoorde als gezonde aspecten in zijn gedrag. Zo wordt een verspreking bij een psychisch gezond mens door hetzelfde mechanisme verklaard als een hysterische verlamming bij een psychisch ongezond mens. In beide gevallen is sprake van een (vertekende) openbaring van een drift uit het onbewuste.