Geschiedenis van het Enneagram

Al sinds vroege tijden hebben mensen gezocht naar wegen om zichzelf en anderen te begrijpen. Sporen van het enneagram zijn al in vroege wijsheidstradities te vinden. Via de Sufi is de kennis van het enneagram bij monde van Gurdjeff naar het westen gekomen, om in de tachtiger jaren van de vorige eeuw met moderne psychologische kennis onderbouwd en uitgewerkt te worden. Het is een psychologisch en spiritueel model, geschikt voor diepgaande blijvende persoonlijk ontwikkeling.

Het enneagram beschrijft de persoonlijkheid van mensen in termen van hun onderliggende motivaties en drijfveren. Het onderscheidt negen verschillende patronen van waarnemen (aandacht richten), denken en voelen. Als het ware negen filters waardoor we de werkelijkheid bekijken, negen (sets van) gewoontes waarmee we daarop reageren. Het laat zien waar automatisch de aandacht heen gaat en waar we als gevolg daarvan onze energie insteken. Dit leidt tot een voor elk type specifieke blik op en manier van omgaan met de werkelijkheid, als het ware de mentale en emotionele software van waaruit elk type handelt. Het gaat hierbij dus niet zozeer om gedrag, maar om de daar onder liggende drijfveren. Het helpt om je bewust te worden van die automatische piloot en op basis van dat bewustzijn stappen in je ontwikkeling te zetten, zoals jij die wilt zetten.

Bovenstaande impliceert dat u zelf bepaalt welk enneagramtype de uwe is. Alleen u kunt immers in uw eigen binnenste kijken. Een ander kan alleen helpen om dat helder te krijgen. Het enneagram is een hulpmiddel om onderliggende persoonlijkheidsstructuren te leren herkennen, uw eigen individuele uitwerking daarvan. Het doel is dus niet om u blijvend in een hokje in te delen, maar om de kennis van uw eigen persoonlijkheid te leren gebruiken bij de ontwikkeling van uzelf.

Bedenk hierbij steeds dat hoe goed het enneagram als landkaart voor het ontdekken en ontwikkelen van je persoonlijkheid ook moge zijn: de kaart is niet het landschap zelf!

Het enneagram wordt in de volgende figuur weergegeven.

De negen types worden aangeduid met cijfers en met benamingen. De benamingen zijn geen karaktereigenschappen, maar trachten de kern van de persoonlijkheid van het betreffende type in een woord te vangen. De pijlen geven aan wat er met iemand met een bepaald type gebeurt wanneer u langdurig onder stress staat (met de pijl mee) of langdurig lekker in uw vel zit (tegen de pijl in). U verandert dan niet van basistype maar krijgt wel trekken van het betreffende andere type, waarnaar de pijl verwijst.