De Tijdgeest

door Fiona Willgeroth

Over het algemeen wordt binnen de psychologie meer naar het individu dan naar de context gekeken. De psychologie is immers ‘de wetenschap van de bewustzijnsverschijnselen’. Psychische problemen worden opgevat als innerlijke conflicten binnen het individu.
Systeemtherapie neemt hierin een bredere positie in. Zoals in de narratieve therapie omschreven: ‘Menselijke verhalen zijn sociale constructies: verhalen zijn geen weerspiegeling van de werkelijkheid maar ontstaan uit de dialoog met de sociale context.’ (Rober, 2002). En nog een stap verder wordt in sociologische studies verband gevonden tussen maatschappelijke kenmerken en persoonlijke problematiek. Er blijkt een positief verband te bestaan tussen psychiatrische stoornissen en comorbiditeit enerzijds en werkloosheid en arbeidsongeschiktheid anderzijds. Tevens blijkt er een verband tussen lagere inkomens en lagere opleidingen en angst- en stemmingsstoornissen (Van der Bijl, 1997). In dit onderzoek werd dit verband niet aangetoond voor middelengebruik, in de CBS-bevindingen komt dat verband echter wel naar voren. Verder wordt een hogere prevalentie van psychiatrische stoornissen en comorbiditeit gevonden bij eenoudergezinnen/ alleenwonenden. Deze bevindingen roepen de vraag op of er niet beter geïnvesteerd kan worden in een gezonde maatschappij in plaats van in gezonde individuen.
Zoals Hengeveld stelt: 'Psychische ziekten zijn niet los te zien van de maatschappelijke context maar worden bepaald door wat men in de betreffende regio van de wereld, in dat bepaalde tijdsgewricht, in die specifieke subcultuur, beschouwt als onacceptabele vormen van psychisch lijden, waarbij eventueel geestelijke gezondheidszorg zou moeten worden verleend. Uiteindelijk is dat een maatschappelijke beslissing, en geen medisch-wetenschappelijke.’ (Hengeveld; in Van der Bijl, 1997).