Universele therapiefactoren.

Psychotherapie stamt af van de griekse woorden ψυχή (psychè), en θεραπεία (therapeia). Deze woorden staan voor ademtocht of ziel en behandeling, letterlijk dus zielsbehandeling.  

Een andere omschrijving van psychotherapie is te vinden op Wikipedia: psychotherapie is een vorm van behandeling door een psychotherapeut. Volgens Wikipedia behandelt een psychotherapeut met als doel het verbeteren van de persoonlijke situatie van mensen die geestelijk lijden of (ernstige) psychosociale problematiek hebben. 

Psychotherapie kent vele gedaantes en psycholoog Saul Rosenzweig vermoedde in 1936 dat alle deze uitiningsvormen evenveel opleveren omdat hun effect te danken is aan factoren die de therapieën met elkaar gemeen hebben. Dit idee werd later uitgewerkt door Jerome Frank in zijn boek Persuasion and Healing (1961). Zijn gedachtengang was dat alle psychotherapeutische uitingsvormen terug te voeren zijn op de volgende basisprincipes. Er is een patiënt die wanhoopt en meent zijn psychische klachten niet alleen de baas te kunnen, en een genezer zoekt en vindt. Deze genezer wordt binnen de sociale cultuur en context van de patiënt erkend en vertrouwd als volwaardig genezer. De genezer heeft vervolgens een specifieke theorie over het ontstaan van de psychische klachten en op basis van deze theorie een passend behandelritueel of –procedure om de klachten te doen afnemen. Men spreekt in dit kader ook wel van 4 maal R: relatie, rationale, rituelen en ruimte. Want:

-         Er is sprake van een relatie tussen de genezer en patient,

-         er is een rationale die een logi­sche verkla­ring geeft voor de klachten van de cliënt,

-         op basis van de rationale worden rituelen uitgevoerd om de klachten te verhelpen,

-         binnen een daartoe voorgeschre­ven ruimte (context/setting).

Deze vier universele therapiefactoren van Jerome Frank vormen een kapstok van mental healing of psychologische genezing wat ingevuld kan worden aan de hand van specifieke culturen, landen of overtuigingen. Te denken valt bijvoorbeeld aan: uit­drij­vingen, psychotherapieën, religieuze cultussen, mystieke séances, trance bele­vingen, enzovoorts.

Teunis Laverman

Bron: een deel van deze tekst is afkomstig uit leerboek Psychotherapie, hoofdstuk 13 (in druk).