Attitude van de psychotherapeut / organiseren van de behande
De attitude van de psychotherapeut
Het begrip "attitude" betekent volgens de sociale psychologie (Oder, 1994) "een aangeleerde, globale evaluatie van een individu die betrekking kan hebben op een object (persoon, inclusief zichzelf, plaats of onderwerp) en invloed heeft op gedachten, acties en gedrag". Toegespitst op de psychotherapeutische attitude heeft het object betrekking op de diagnostiek en behandeling van mensen met een psychische aandoening met psychologische middelen. Het aspect van de aangeleerde, globale evaluatie gaat over de waarden en normen van de psychotherapeut die zijn houding en instelling tegenover de behandeling en de cliënt mede bepalen.
De attitude wordt onder andere gevormd door maatschappelijke en culturele invloeden. Typische westerse waarden die dus ook terugkomen in de westerse uitoefening van het beroep van de psychotherapeut (Colijn, 2004) zijn:
- autonomie van het individu
- onafhankelijkheid ten opzichte van verbanden
- prioriteit van de persoonlijke ontwikkeling
- flexibiliteit om zich pragmatisch aan te passen aan wisselende omstandigheden
- assertiviteit in het naar voren brengen van de eigen belangen
- respect voor kennis en prestatie
- een hoge status voor de wetenschap
De attitude wordt ook gevormd door persoonlijke ervaringen en invloeden in de directe omgeving van de psychotherapeut. Hierbij horen zowel de opvoeding, levenservaringen en persoonlijkheid van de psychotherapeut, als ook de opleiding en werkervaringen. In de opleiding wordt getracht zich een therapeutische attitude eigen te maken door drie componenten:
- de cognitieve component (kennis over de attitude verwerven)
- de evaluatieve component (het belang van de therapeutische bejegening zien)
- de handelingscomponent (zich de bereidheid eigen maken zich met hart en ziel voor zijn cliënten in te zetten)
Er zijn vier belangrijke elementen van de psychotherapeutische attitude:
- authentieke betrokkenheid
- professionaliteit
- vakmatige deskundigheid
- persoonlijke vorming: de eigen ontwikkeling van de psychotherapeut
Voor verdieping over deze kenmerken kijk ook de essayvragen in "Veto".
Ter illustratie van bovenstaande een voorbeeld van een therapeut die niet voldoet aan bovengenoemde kenmerken van een psychotherapeutische attitude.
De context van psychotherapie
Extratherapeutische factoren zijn belangrijk voor het resultaat van een psychotherapeutische behandeling. Volgens onderzoek (Asay en Lambert, 1999) kan 40% van de verandering worden toegeschreven aan extratherapeutische factoren. Er wordt onderscheid gemaakt tussen drie verschillende aspecten van de context in de psychotherapie:
- context van de cliënt:
sociale steun en sociaal kapitaal (Lin, 2001). Het gaat hierbij om vooral werk, gezondheid en sociale cohesie in het leven van de cliënt. Deze factoren kunnen het therapieresultaat positief beïnvloeden als ervan gebruik wordt gemaakt in de therapie (zoals bij voorbeeld in de systeemtherapie) .
- context van de psychotherapeut:
het eigen netwerk: opvang (gezin, relatie etc.) en verwijsmogelijkheden.
- context van de psychotherapie:
het team, de organisatie, het gebouw, de 'randvoorwaarden'.
Exploreer dit onderwerp nader door je eigen overdenkingen. Zie voor inspiratie ook de overdenkingen in '"Veto"".