Psychotherapie in algemene zin
De definitie van psychotherapie
In de loop van de tijd zijn er in Nederland verschillende definities gehanteerd van psychotherapie. Door nadere analyse van de verschillende definities, en het vergelijken van accentverschillen en kernthema's, formuleerde Olaf de Haas in 2006 een samenvattende omschrijving van psychotherapie. Hij deed dit aan de hand van de onderscheiden kernthema's.
Kernthema 1: Doelstelling van de behandeling
Psychotherapie heeft als doel mensen bij te staan in een, in overleg met de psychotherapeut vastgesteld veranderingsproces, dat leidt tot het opheffen, verminderen van en/of beter leren omgaan met psychische problemen, conflicten, stoornissen en/of klachten.
Kernthema 2: Werkwijze
Psychotherapie vindt plaats binnen het kader van een reeks van gesprekken, waarbij door de behandelaar stemmingen, cognities, gedragingen en houdingen van een persoon doelbewust beïnvloed worden door: a) het op methodische wijze te vestigen, structureren en hanteren van de therapeutische relatie; b) het systematisch toepassen van psychotherapeutische methoden; c) het werken vanuit een op de situatie en de doelstellingen van de behandeling toegespitste attitude.
Kernthema 3: Aard van de toe te passen methoden
De binnen het kader van psychotherapie toe te passen methoden
-
zijn gericht op de verandering van gedrag (cognities, affecten en overte gedragingen) en zijn gebaseerd op de psychoanalytische theorie, de leertheorie, de experiëntiële theorie of de systeemtheorie
-
worden op zichzelf en/of in combinatie met andere vormen van behandeling toepast
-
vormen een onderdeel van de deskundigheidsgebieden van de klinisch psycholoog en de psychiater
-
worden geselecteerd op basis van criteria waarbij efficiency, doelmatigheid en effectiviteit richtinggevend zijn.
Kernthema 4: Wie komen voor psychotherapie in aanmerking?
Personen kunnen zowel individueel als in systeemverband voor psychotherapie in aanmerking komen als a) aannemelijk is dat gedragsveranderingen kunnen leiden tot onder 1. genoemde doelstellingen; b) gebleken is of verwacht mag worden dat deze veranderingen niet op minder ingrijpende of anderszins effectieve wijze te bewerkstelligen zijn; c) de cliënt expliciet instemt met de verschillende aspecten van het behandelingsaanbod.
Kernthema 5: Typering van de beroepsbeoefenaar
Psychotherapie wordt gegeven door een deskundige die binnen het kader van de wet op de BIG geregistreerd is als psychotherapeut (art.3) dan wel als klinisch psycholoog of psychiater (art.14). De behandelaar is gehouden zich aan de cliënt en andere belanghebbenden conform zijn BIG registratie(s) te presenteren. Vanaf de inwerkingtreding van de wet BIG is het voeren van de kwalificatie psychotherapeut voorbehouden aan expliciet als zodanig geregistreerden. Voor behandelaars die niet in het BIG register als psychotherapeut opgenomen zijn, zijn er geen wettelijke beletselen om hun therapeutische activiteiten onder de noemer psychotherapie aan te bieden.
Bron: http://newdeal.feri.org/students/images/rc07.jpg
Kernthema 6: Professionele richtlijnen en standaarden
-
Het psychotherapeutisch handelen vindt plaats binnen en wordt getoetst aan een aantal wettelijke kaders
-
De binnen het kader van psychotherapie toe te passen methoden en attitudes
– worden omschreven binnen de bij de wet op de BIG behorende AmvB. Ze worden doelbewust en deskundig toegepast en zijn wetenschappelijk verantwoord, dat wil zeggen waar mogelijk evidence en minimaal consensus based.
– worden toegepast nadat a) de behandelaar zich ervan heeft vergewist welke psychische stoornis aanwezig is; b) hij de etiologie heeft ingeschat; c) de methode heeft gekozen die opportuun is voor de betrokken cliënt, mede in overweging genomen de mogelijkheden van de cliënt om therapie te volgen.
-
De behandelaar verbindt zich aan de verantwoordelijkheden en taken volgens de regels van het beroep, respectievelijk volgens de verschillende gedragscodes casu quo het tuchtrecht.
Classificatie van verschillende psychotherapievormen
Er zijn binnen de Wet BIG drie officiële referentiekaders binnen de psychotherapie:
Om de verschillende referentiekaders in te delen stelde Korrelboom (1999) voor een onderscheid te maken naar twee dimensies:
- Aangrijpingspunt: persoonsgericht versus klachtgericht
- Werkwijze: open-exploratief versus programmatisch
Volgens Korrelboom komt dit neer op een continuüm
Bovendeerd (2002) stelde voor drie dimensies te gebruiken:
- Ik - systeem
- Verleden - toekomst
- Lichaam - geest
Deze dimensies kunnen weergegeven worden in een driedimensionaal assenstelsel en de verschillende therapievormen kunnen hierin worden weergegeven (zie tab VETO voor illustratie). Voor nadere uitleg van de assen, klik hier.