Welkom bezoeker. [ Inloggen ] [ Tekstgrootte A A A | Weergave: Presentatie / Normaal ]
[ Portaal ] [ Sitemap ] [ Zoeken ]

[Selma van der Schuur]

 

Dit model kan een verklaring vinden in hoe onzekerheid bij de patiënt interfereert met de vooruitgang en verandering gedurende de verschillende fasen van therapie.

Het model suggereert dat de mate waarin een individu onzeker is over de verschillende aspecten van het zelfbeeld een grote rol speelt in het veranderingsproces.

 

De onzekerheidsfactoren van het veranderingsmodel zijn door Hanna (2002) uitgewerkt in cliënt factoren voorafgaand aan verandering:

-bewustzijn

-noodzaak voor verandering

-probleem aangaan

-hoop

 

Voorspeller van verandering is de wil/mogelijkheid om angst te ervaren en het verdragen van de angst die wordt opgeroepen door de onzekerheden die verandering met zich meebrengt.

 

2 belangrijke componenten van de onzekerheid van een cliënt:

·         de mate van zekerheid bij een patiënt over eigen overtuiging en zienswijze

·         reactie van de patiënt op onzekerheid

 

Uit onderzoek met de Self-concept Clarity scale, werd gevonden dat mensen met een hogere score op deze schaal meer zelfvertrouwen hebben. Bij personen met een minder helder zelfconcept zien we hogere scores op depressie en neuroticisme. Een minder helder zelfconcept heeft een negatieve invloed op het functioneren op verschillende domeinen en er wordt vaker een passieve copingstijl gezien (Smith et al. 1996)

 

Het minder goed verdragen van onzekerheid heeft een relatie met het als bedreigend ervaren van onzekere of ambigue situaties. Dit kan leiden tot o.a. vermijding.

Uit onderzoek met de Intolerance for uncertainty Scale bleek dat een hogere intolerantie van onzekerheid geassocieerd is met hogere levels van angst, depressie, stress en frustratie, daarnaast met meer piekeren, hogere mate van “ informatie zoeken” en vertraging in het probleemoplossend vermogen in ambigue situaties (Dugas and Ladouceur 2000).

 

Kan van invloed zijn op de cliënt factoren voorafgaand aan verandering (van Hanna). Personen waarbij het zelf concept minder helder is zouden meer moeite hebben met het duidelijk identificeren van problematische gedachten, emoties en gedrag. Ze zouden meer moeite met het onderzoeken van de noodzaak van verandering hebben omdat er onzekerheid is over de juistheid van de attributies omtrent henzelf.

Om in de volgende fase te komen kan het helpen een patiënt te laten heroverwegen hoe hun leven eruit zou zien zonder het probleem (Prochaska). Dit proces is moeilijker voor patiënten met een lage zelfconcept helderheid omdat ze minder/niet duidelijk weten hoe ze nu functioneren.

 

Zal vooral van invloed zijn op de mate waarin iemand bewust is van zijn problemen en moeilijkheden. Verhoogd bewustzijn zorgt voor grotere onzekerheid wat als bedreigend wordt ervaren. Deze cliënten kunnen weerstand hebben tegen het proces van bewustwording om geanticipeerde dreiging uit de weg te gaan.  

Het beïnvloedt tevens de mate waarin de noodzaak van verandering wordt ingezien. Verandering brengt onzekerheid met zich mee en dit wil men juist uit de weg gaan.

 

Het niet helder hebben van huidige rollen en zelf concept maakt het moeilijker om de effecten en consequenties van verandering te overwegen, omdat men niet goed weet wat het uitgangspunt is.

Hoop: lage zelfconcept helderheid geeft meer onzekerheid over de mogelijkheid om gedachten gedrag en emotie te veranderen en daarmee minder hoop. Tevens kan er sprake zijn van onzekerheid over hoe om te gaan met negatieve consequenties van verandering in henzelf en hun leven.

 

Als dit in hoge mate aanwezig is zal een cliënt mogelijk langer in de contemplation fase zitten omdat ze met name gevoelig zijn voor het ambigue effect van verandering. Ze zullen er langer over doen en meer energie steken in het op een rij zetten van voor- en nadelen van verandering. Dit om de uitkomst zo voorspelbaar mogelijk te maken.

Daarnaast is er sprake van onzekerheid over het effect van een eventuele oplossing (zoals bijvoorbeeld in therapie gaan, veel informatie zoeken over de effectiviteit van psychotherapie).

 

Een minder helder zelfconcept kan ervoor zorgen dat het vergroten van inzicht en bewustzijn in het probleem moeizamer verloopt. Het helder krijgen van gedachten en emoties en het effect hiervan op gedrag zal hierdoor moeizamer verlopen en daardoor zal er minder snel verandering komen in de gedachten en het gevoel. Hierdoor zal een cliënt mogelijk minder profiteren van confrontatie door de therapeut.

 

Als dit in hoge mate speelt bij een cliënt, zal het meer moeite kosten om confrontatie met hun problemen aan te gaan omdat het onzekerheid oplevert over welke gedachten en emoties dit op zal roepen.

Het uitdagen van disfunctionele gedachten brengt veel onzekerheid met zich mee, cliënten die         veel moeite hebben onzekerheid te verdragen, zullen uitgebreider stilstaan bij bewijzen voor en tegen de huidige gedachten en zullen meer tijd nemen om te bezien wat het effect zou kunnen zijn van het veranderen van hun overtuigingen. Tevens zal men langer exposure uit de weg gaan om een eventuele negatieve uitkomst uit de weg te gaan. Een cliënt kan veel “wat als” vragen gaan stellen, wat ervoor zorgt dat exposure op de lange baan wordt geschoven.

 

 

Ik heb dit artikel gekozen omdat het iets dieper ingaat op de veranderingsstadia van Prochaska en Diclemente en probeert hiermee iets meer vat op de universele factoren te krijgen.

In het werken met cliënten met anorexia nervosa (AN) is het motiveren van de cliënt om te veranderen een groot deel van de behandeling. Wat hierboven staat beschreven over de verschillende fasen van Prochakska en Diclimente zie ik in de dagelijkse praktijk terug, het meest duidelijk bij cliënten die al meerdere jaren met anorexia kampen. De vraag hoe het leven eruit zal zien zonder de eetstoornis is vaak moeilijk te beantwoorden, ik hoor vaak grote onzekerheid over wie ze dan zijn, wat de maatschappij zal verwachten en of ze aan bepaalde verwachtingen kunnen voldoen.

Bij AN zien we grote behoefte aan het houden van controle over eetgedrag en allerlei andere aspecten van het leven. Psychotherapie is onder andere gericht op het meer durven loslaten van de controle. Echter, dit leidt tot grote onzekerheid en dat wordt zoals boven beschreven zoveel mogelijk uit de weg gegaan want het leidt tot meer angst.

In het werken met cliënten met AN valt op dat er door de cliënten zeer uitgebreid onderzoek wordt gedaan naar welke kliniek de beste is en cliënten bijvoorbeeld al ver voordat ze worden ontslagen uit de kliniek zelf bezig zijn met hoe vervolgbehandeling eruit moet zien, ook al was dat voor opname al geregeld. Zoals dus in ook in het artikel werd beschreven.

Het lezen van bovenstaande artikel heeft me even op een andere manier bij de grote behoefte aan controle van een cliënt met AN stil laten staan.

 

Een samenvatting van een deel van het onderstaande artikel en een persoonlijke noot over de reden waarom ik ervoor heb gekozen dit artikel hier aan te bieden.