Therapeutische relatie
Klik op de foto: "therapeutische relatie "
Wat wordt er eigenlijk verstaan onder een therapeutische relatie? Waar bestaat een therapeutische relatie uit? Welke aspecten van de relatie hebben invloed op het effect van psychotherapie?
De therapeutische relatie kan omschreven worden als de houdingen en gevoelens van een client en therapeut ten opzichte van elkaar en de wijze waarop deze tijdens de behandeling tot uitdrukking worden gebracht (Horvath, 2000).
Binnen de therapeutische relatie zijn verschillende componenten te onderscheiden. Een van de componenten is de werkalliantie.
Werkalliantie
De werkalliantie is een zich geleidelijk ontwikkelende, dragende structuur die afhankelijk van de reikwijdte van de therapie, de ernst van de psychopathologie en het vermogen en de bereidheid van de patient en de therapeut om samen te werken, meer of minder centraal komt te staan in de behandeling.
De werkalliantie is van invloed op het effect van psychotherapie (Catonguy e.a. 2006). De werkalliantie is de niet neurotische, rationele en redelijke samenwerking die de patient heeft met de psychotherapeut en die hem in staat stelt doelgericht samen te werken ondanks het bestaan van overdrachtsbelevingen en –impulsen.
De werkalliantie is een gemeenschappelijke factor die bijdraagt aan het effect van psychotherapie, ongeacht de theoretische opvattingen die aan het therapeutisch model ten grondslag liggen. Uit dit besef is een belangrijk model (Bordin 1979) voortgekomen:
Overeenstemming over doelen
Overeenstemming Emotionele band tussen
over taken client en therapeut
Deze omschrijving van werkalliantie is belangrijk omdat deze toepasbaar is op verschillende vormen van psychotherapie.
Werkalliantie en interventiestrategieën
Het signaleren, bespreken en reparen van een probleem in de samenwerking is het eigenlijke psychotherapeutische werk (Safran en Maran, 2000). Er kunnen problemen ontstaan op het niveau van taken en doelen en op het niveau van de therapeutische band.
Interventiestrategieen bij breuken in de alliantie (Safran en Muran, 2000)
| Verschillende inzichten over taken en doelen | |||||||||
| Direct | Indirect | ||||||||
| Therapeutische rationale | exploreren van | anders inkaderen van de | veranderen | ||||||
| en microprocessing | relationele kernthema’s | betekenis van taken | van taken en doelen | ||||||
| Problemen met de relationele band | |||||||||
| Direct | Indirect | ||||||||
| Ophelderen van | exploreren van | meegaan met de weerstand | nieuwe relationele | ||||||
| Misverstanden | relationele kernthema’s | ervaring | |||||||
De werkalliantie is van belang voor het bereiken van verandering, het is voor een therapeut dus belangrijk aandacht te besteden aan het bewerkstelligen van een goede werkalliantie. De kwaliteit van de werkalliantie hangt onder andere samen met therapeutkenmerken, empathie, ervaring, oprechtheid, interesse etc.), maar b.v. ook de hechtingstijl van de client heeft invloed op de kwaliteit van de werkalliantie. http://www.psy-opleidingen.nl/nieuws/Sytske%20Schuytemaker.ppt
Vragenlijsten
De volgende vragenlijsten kunnen gebruikt worden om de werkalliantie vast te stellen
- Working Alliance Scale (Horvath & Greenberg)
- Relationschip Inventory (Lietaer 1976)
- Therapist Client Rating Scale (Blaauw & Emmelkamp 1991)
- Werkalliantievragenlijst (Vervaeke & Vertommen, 1996)
- Helping Alliance Questionnaire-II (Trijsburg, 2006)
Tot slot
In relatie zijn met de patient
Veel patienten ondervinden problemen op het gebied van intimiteit, en alleen al de ervaring van een intieme relatie met de therapeut kan voor hen van enorme therapeutische waarde zijn. Sommigen zijn bang voor intimiteit omdat ze ervan overtuigd zijn dat er in de grond iets mis met hen is: ze beschouwen zichzelf op een fundamenteel niveau als verwerpelijk, weerzinwekkend en onvergeeflijk. Het feit dat ze zichzelf helemaal blootgeven aan een ander en desondanks geaccepteerd worden, kan een enorme therapeutische steun betekenen. Anderen gaan intimiteit uit de weg omdat ze bang zijn misbruikt, geclaimd of verlaten te worden; ook voor deze patienten betekent een intieme en zorgzame therapeutische relatie een correctieve emotionele ervaring. De zorg voor en het onderhoud van mijn relatie met de patient heeft daarom bij mij de hoogste prioriteit. Nauwlettend houd ik iedere nuance van ons contact in de gaten. Oogst de patient vandaag afstandelijk? Is ze in de contramine? Reageert hij afwezig op mijn opmerkingen? Maakt ze eigenlijk wel gebruik van mijn suggesties, maar durft ze me hiervoor niet openlijk te bedanken? Toont hij overdreven veel respect? Is ze erg onderdanig? Komt hij te weinig met tegenwerpingen? Is ze gereserveerd of wantrouwig? Heb ik toegang tot zijn dromen en verlangens? Welke denkbeeldige dialogen voert ze met mij? Ik wil dit soort dingen allemaal weten. Daarom breng ik in iedere sessie de relatie tussen de patient en mijzelf ter sprake. Soms kan dat met een eenvoudige vraag als: “Hoe loopt het vandaag tussen jou en mij”? of “Hoe ervaar je vandaag de sfeer tussen ons?” Soms vraag ik de patient zichzelf in de toekomst te verplaatsen: “Stel je voor dat je over een halfuur in de auto op weg naar huis bent en terugkijkt op deze sessie. Wat voel je dan over jou en mij vandaag? Wat heb je vandaag niet gezegd of gevraagd over onze relatie?”
Uit: Therapie als Geschenk, Irvin D. Yalom
Literatuur
Leerboek psychotherapie. De therapeutische relatie en de werkalliantie. W. Trijsburg en H. Snijders.
Videofragment Irvin D. Yalom (klik op foto voor vragen Veto)